Wat zijn roterende instrumenten?

FREES:

Een frees is een stuk snijgereedschap, plaatvormig of cilindervormig met vertandingen erin die als beitels dienstdoen bij de bewerking van houten, metalen of kunststof werkstukken. Het gereedschap wordt op een freesbank bevestigd en de roterende frees of het werkstuk beweegt zich lineair om zo een profiel of uitsparing te verkrijgen, de zogenaamde aanzet- of voedingsbeweging. Een wormvormige freesbeitel wordt gebruikt om vertandingen op het (ronde) werkstuk (bij bijvoorbeeld een tand- of kettingwiel) aan te brengen. Hierbij roteert het werkstuk eveneens. Bij frezen gemaakt van snelstaal (18% wolfraam) kan de snijsnelheid belangrijk worden opgevoerd ten opzichte van die van gereedschapsstaal, tot het dubbele en hoger. Voor het vlakfrezen wordt een mantelfrees of meskopfrees gebruikt en voor spiebanen de zaagfrees of de spiebaanfrees. De hoek waaronder de groeven in de frees lopen zijn afhankelijk van het soort materiaal. Het aantal tanden is ook van belang.

Uit welk materiaal wordt een frees gefabriceerd?

Hardmetaal: Hardmetaal is een composiet dat in werktuigen gebruikt wordt. Het bestaat uit carbiden van wolfraam, titanium, tantalium, molybdeen, gesinterd met kobalt als bindmiddel. Dit metaal kent veel eigenschappen omdat het zijn hoge hardheid tot een hoge temperatuur (1000 °C) behoudt. Verder heeft het een hoge elasticiteitsmodulus en een lage thermische uitzetting. Het metaal is echter vrij duur en weinig taai. Het wordt ook voor medische implantaten zoals bij kunstheupen en kunstknieen gebruikt, vanwege de corrosieweerstand en de inertie t.o.v. van biologische weefsels. Zo bestaat Vitallium voor ca. 60% uit kobalt.

Staal: Staal is een legering bestaand uit ijzer en koolstof. De term staal wordt met name gebruikt voor ijzerlegeringen met een zodanig beperkt koolstofgehalte (typisch minder dan 1,9%) of gehalte aan toevoegingen als chroom, dat ze warm vervormd kunnen worden. Hierin onderscheidt staal zich van bijvoorbeeld gietijzer, dat een hoger koolstofgehalte heeft.

Er zijn veel verschillende legeringen met deze twee elementen, meestal ook met andere bestanddelen, er bestaan dus ook zeer veel soorten staal. Door de grote keuze en zijn goede bewerkbaarheid is het een veel gebruikt constructiemateriaal. De koolstof wordt gebruikt om een hoge treksterkte en hardheid te verkrijgen.

BOOR:

Een boor is een hulpstuk dat geplaatst kan worden in een daartoe geschikte boorhouder van een boormachine en door middel van een kloppende en/of draaiende beweging ronde gaten kan aanbrengen in diverse materialen zoals hout, metaal, steen, beton, of glas. Verwarrend genoeg wordt een boormachine vaak ook 'boor' genoemd. Alle boren zijn voorzien van een schacht en een kop. De kop voert de verspanende bewerking uit; met de schacht wordt de boor in de boorhouder van de machine geplaatst. De schacht kan rond zijn maar ook afgevlakt, zeshoekig of vierkant, om slippen te voorkomen. De boor kan geplaatst worden in een vast opgestelde boormachine (tafelboormachine, kolomboormachine) of in een, meestal elektrisch aangedreven, handboormachine. Er zijn ook handmatig aangedreven 'boorapparaten', doorgaans handboor genoemd, zoals de booromslag of de fretboor. Een klopboormachine en een boorhamer hebben naast de ronddraaiende beweging nog een toegevoegde hamerende beweging die kan worden gebruikt om het boren in steen en beton te vereenvoudigen. Het toelaatbare toerental van een boor is afhankelijk van de diameter van de boor, de materiaalsoort van de boor en de materiaalsoort van het werkstuk. Men kan als vuistregel aanhouden dat hoe dunner het boortje is, des de hoger de draaisnelheid mag zijn en hoe harder het materiaal is, hoe lager de snelheid moet zijn. Er zijn vele soorten boren verkrijgbaar, met veel verschillende diameters. Men onderscheidt houtboren, metaalboren en boren voor steenachtig materiaal, zoals steenboren en betonboren. Ook zijn er speciale boren voor glas.

Boren in hout:

Hout en uit hout samengestelde plaatmaterialen kan men, ook bij grote diameters, meestal makkelijk boren. Massief hout kan bij het boren aan de oppervlakte gemakkelijk splinteren. Op een enkele uitzondering na dient met hoge snelheid geboord te worden, liefst met een boor met centreerpunt en voorsnijder. Boren die gemaakt zijn vo boren in hout zijn ook geschikt voor sommige andere materialen zoals kunststoffen. Hierin wordt met lagere snelheid geboord om smelten of verbranden te voorkomen. Veel gebruikte houtboren zijn: Houtspiraalboor; meestal voorzien van centreerpunt en voorsnijders. Bij het boren wordt eerst langzaam gecentreerd, daarna kan de snelheid opgevoerd worden. Speedboor: een vlakke boor met centreerpunt, ontworpen om met hoge snelheid te boren. De inspanschacht is afgevlakt om slippen in de boorhouder te voorkomen. Bij het boren van doorgaande gaten verkrijgt men het beste resultaat als men stopt men met boren zodra de centreerpunt aan de andere kant tevoorschijn komt, en vervolgens het laatste stukje vanaf de andere kant verder boort. Voor diepe gaten zijn verlengstukken verkrijgbaar. Centerboor: een vlakke boor, vergelijkbaar met de speedboor. Kan voorzien zijn van ronde of vierkante schacht. Deze zijn ook in verstelbare uitvoering verkrijgbaar. Hierbij kan dankzij de instelbare en vervangbare mesjes, elke gewenste diameter geboord worden. Avegaar; ook wel slangeboor genoemd, is bij uitstek geschikt voor het boren van diepe, zuiver ronde gaten. Boor met lage snelheid. De schroefvormige centreerpunt 'trekt' de boor in het hout. Forstner- of cilinderboor; voor het boren van ondiepe, zuiver ronde gaten met een vlakke bodem, bijvoorbeeld om een keukenkastscharnier in een kastdeur te kunnen verzinken. Boor met hoge snelheid en veel druk. Ook verkrijgbaar met hardmetalen snijkanten. Gatenzaag (ook wel 'zeven-gatenzaag' genoemd) is een set bestaande uit een aantal uitneembare circulaire zaagbladen van verschillende diameters. Er zijn ook gatzagen met vaste diameter in verschillende maten verkrijgbaar, evenals verstelbare gatenzagen waarbij men kleine zaagbladen naar binnen en buiten kan verschuiven. Gatzagen maken weliswaar gaten maar zijn goed beschouwd geen boren, omdat ze niet alle materiaal uit het gemaakte gat verspanen. Ze worden gebruikt voor gaten met grote diameter in relatief dunne materialen. Belangrijk is dat bij de aanzet alle tanden tegelijkertijd het materiaaloppervlak raken.

Boren in metaal:

Er zijn heel zachte metalen (zoals lood) en zeer harde (bijvoorbeeld gereedschapsstaal). Elke metaalsoort stelt zijn eigen eisen aan de boor en boorsnelheid. Gebruik van koelvloeistof bevordert de snijcapaciteit van de boor en vergroot zijn levensduur. Zachte metalen die bovendien warmte goed geleiden zoals messing, lood, zink en aluminium kunnen zonder koelen geboord worden. Het gebruik van een boorstandaard waarin het werkstuk wordt vastgeklemd vergemakkelijkt het werk. Met een centerpons slaat men eerst een 'putje' voor houvast. Bij grote diameters wordt eerst voorgeboord. Metaalboren voor gebruik in zeer hard of taai materiaal worden vaak voorzien van een speciale coating, bijvoorbeeld het gele titaniumnitride (TiN) of het grijze titanium aluminium nitride (TiAlN). Veel gebruikte metaalboren zijn: Metaalspiraalboor: deze zijn verkrijgbaar in de kwaliteiten WS (werktuigstaal) en HSS (high speed steel). HSS-boren zijn sterker en gaan langer mee. De metaalspiraalboor is geen houtboor, maar vooral in hard hout ook goed bruikbaar. Verzink- of souvereinboor; gebruikt men om een boorgat zodanig te bewerken dat schroeven met platte of lenskop verzonken gemonteerd kunnen worden. Conische boor; wordt meestal gebruikt voor het boren van relatief grote gaten in dunne metaalplaten. Naarmate de boor dieper in het materiaal komt, wordt de diameter van het gat groter. Deze traploze boren zijn verkrijgbaar in verschillende maten. Trapboor; de toepassing is gelijk aan conische boor. Deze boren zijn verkrijgbaar in een beperkt aantal vaste diameters. Trapsgewijs kan in één gang, zonder voor te boren, de gewenste diameter worden bereikt. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende maten.

Boren in steenachtig materiaal:

Er zijn vrij zachte steensoorten, maar ook keihard beton en graniet. Voor het boren in deze materialen gebruikt men doorgaans een steenboor, betonboor of een universele (steen/beton)boor. Hoe harder de steen, hoe omzichtiger men moet boren. Los het boorgruis regelmatig door de boor terug te trekken. Veel gebruikte boren in steenachtig materiaal zijn: Steenboor, voorzien van een hardmetalen snijplaat met een scherpe snijkant. Een steenboor werkt niet goed in beton of harde natuursteen. Betonboor, heeft een hardmetalen snijplaat met een stompe snijkant, zodat deze het materiaal kan verbrijzelen. Een betonboor kan zowel steen als beton en natuursteen aan. Kroonboor; wordt ook wel dozenboor genoemd. Dit is een boor met buisvormige, aangelaste of opgeschroefde kop, met ringvormig geplaatste snijtanden. Deze wordt gebruikt voor het maken van leidingdoorvoeren met een grote diameter, en voor gaten voor las-, centraal- en montage-dozen ten behoeve van de elektrische installatie. Goed beschouwd is dit geen boor maar een gatenzaag. Carbide grit gatzaag; een gatzaag voor steen, tegels en plavuizen. Deze zaag heeft geen tanden, maar snijdt met hardmetaalkorrels.

Boren in glas:

De meeste boren zijn spiraalboren, maar glasboren zijn daarop een uitzondering. Ze bestaan doorgaans uit een hardmetalen wigvormig plaatje aan een kale as. Glasboren gebeurt met zeer lage snelheid. Het glas kan hierbij het beste op een goed vlakke en zachte ondergrond liggen. Eventueel kan voor smering en koeling terpentine gebruikt worden. Dit wordt met een doseerspuitje regelmatig aangebracht op de boorplaats. Indien mogelijk kan men van stopverf of klei een kuipje rond de boorplaats maken en daar wat terpentine in gieten. De boor blijft dan 'gesmeerd' lopen.

Overig:

De boor van de tandarts is feitelijk een frees. Boren worden los geleverd, maar ook vaak in een set; gangbare sets (voor hout of voor metaal) bestaan uit boren tussen de 1 en de 13 mm, in stappen van 0,5 mm, maar er zijn ook sets met boren die met 0,1 mm oplopen. De materialen waaruit boren worden vervaardigd verschillen afhankelijk van het te boren materiaal en de boorsnelheid. Een drilboor is een met perslucht aangedreven boormachine. Met een (hand)grondboor kan men een rond gat in de grond boren, bedoeld voor bijvoorbeeld een paal. Boortorens maken gebruik van boorstangen voorzien van een boorkop om bijvoorbeeld gas- of olieboringen uit te voeren. Voor het aanleggen van tunnels maakt men soms gebruik van een tunnelboormachine: een enorme boor met een doorsnede van vele meters. Er bestaan zogenaamde vierkante gatenboren, maar feitelijk zijn dit geen boren in normale zin. De werking berust op een voortdurend kantelende beitel die door het materiaal gedreven wordt. Er zijn op deze wijze ook andere gaten te 'boren', zoals zeskantige.

DIAMANT:

Een sinter diamant: De kop hiervan bestaat volledig uit diamant: synthetisch of natuurdiamant. Een kop met gesinterd diamant bestaat de onderlaag uit hardmetaal met hierop gelijmde diamant korrels.

POLIJSTRUBBERS:

Voor elke toepassing de juiste polijstrubber: Polijstrubber gemonteerd of ongemonteerd (bij ongemonteerde polijstrubbers worden de polijstrubbers los geleverd samen met een mandrel). 'Acrylic' polijstrubbers voor kunststof, polijstrubber met diamant voor titanium, platina en andere onedele metalen, polijstrubber afwerking van goud, composiet en halfedelmetalen, siliconen polijstrubber voor edelmetalen, roestvrij staal, chroom kobalt, cement, amalgaam, plastic vullingen en natuurlijke tanden, keramiek polijstrubber zijdeglans, CoCr, zirkonium.

Wat is zirkonium? Zirkonium is een zilverachtig buigzaam metaal. Zirkonium ontleent zijn naam aan de bron van de grondstof nl. het mineraal zirkoon. Landen waar zirkonium gewonnen wordt zijn onder andere Australië, Zuid-Afrika, de VS en Brazilië. Door de vorming van stabiele zirkoonoxide heeft zirkonium een zeer goede corrosiebestendigheid. Zirkonium beschikt meestal over een paar procent van het nauw verwante element hafnium. (zie hafnium bij producten). Zirkonium is een duur te vervaardigen element, veelal voor het gebruik in de nucleaire reactor industrie. De laatste jaren wordt in de tandtechniek en tandheelkunde minder gebruik gemaakt van keramiek. Zirkon elementen zijn meer in opkomst. De zirkonium tanden en kiezen zijn sneller en goedkoper te produceren. Er bestaan verschillende keramieken. Veldspaatporselein en lithiumdiscilicaat zijn zwakke porseleinen en behoren tot de glaskeramieken. Zirconia en aluminiumporselein zijn sterker en behoren tot de oxide keramieken. Omdat glaskeramiek niet zo sterk is, moet het zijn sterkte hebben van zijn hechting. Oxide keramieken zijn minder afhankelijk van adhesieve technieken. Er bestaan verschillende keramieken. Veldspaatporselein en lithiumdiscilicaat zijn zwakke porseleinen en behoren tot de glaskeramieken. Zirconia en aluminiumporselein zijn sterker en behoren tot de oxide keramieken. Omdat glaskeramiek niet zo sterk is, moet het zijn sterkte hebben van zijn hechting. Oxide keramieken zijn minder afhankelijk van adhesieve technieken. Tegenwoordig wordt een molar uit 1 stuk gefreesd uit een zirkonium blok, dit terwijl in het verleden het maken van een molar zeer arbeids intensief is. Zirkonium heeft een zeer goede corrosiebestendigheid, heeft een goede verwerkbaarheid en tevens een uitstekende lasbaarheid.

ROTERENDE INSTRUMENT PRODUCTEN BESTELLEN? KLIK HIER

Zet- en drukfouten voorbehouden

Berichtgeving op deze pagina is slechts informatief door MEDIQUEA  gepost. Wij voeren geen behandelingen uit, raadpleeg bij problemen en of vragen altijd een specialist.

Bronnen: Wikipedia